Τα ''Πλασματικά Εμπορεύματα'' Του Polanyi Και Η Αντικαπιταλιστική Πολεμική Μηχανή

Αφιερωμένο στον Ι.Τζ

Από το Μεγάλο Μετασχηματισμό http://www.politeianet.gr/books/9789608480834-polanyi-karl-nisides-o-megalos-metaschimatismos-204497

σελ 73-74

Σημαντικό στοιχείο είναι το ακόλουθο: η εργασία, η γη και το χρήμα είναι ουσιαστικά στοιχεία της βιομηχανίας και πρέπει και αυτά να οργανώνονται σε χωριστές αγορές. Πράγματι, αυτές οι αγορές αποτελούν πολύ ζωτικό μέρος του οικονομικού συστήματος. Αλλά εργασία, γη και χρήμα δεν αποτελούν προφανώς εμπορεύματα. Το αξίωμα πως οτιδήποτε αγοράζεται και πουλιέται πρέπει να έχει παραχθεί για πώληση, είναι καταφανώς αληθές στην περίπτωσή τους. Με άλλα λόγια, δεν αποτελούν εμπορεύματα, σύμφωνα με τον εμπειρικό ορισμό του εμπορεύματος. 

Η εργασία είναι απλώς ένα ακόμη όνομα για μία ανθρώπινη δραστηριότητα που ταυτίζεται με την ίδια τη ζωή, και που δεν παράγεται για πώληση αλλά για εντελώς διαφορετικούς λόγους, και δεν μπορεί να διαχωρισθεί από την ανθρώπινη ζωή, να ''αποθηκευτεί'' ή να μετακινηθεί. Γη, άλλωστε, είναι ένα άλλο όνομα της Φύσης, που δεν παράγεται από τον άνθρωπο. Τέλος, το χρήμα αποτελεί απλώς ένα τεκμήριο αγοραστικής δύναμης που, κατά κανόνα, δεν παράγεται, αλλά δημιουργείται με τον μηχανισμό της ιδιωτικής και της δημόσιας Πίστης. Κανένα απ'αυτά δεν παράγεται για πώληση. Η απόδοση της ιδιότητας του εμπορεύματος στην εργασία, τη γη και το χρήμα είναι ολότελα πλασματική. 

Κι όμως, ίσα ίσα με τη βοήθεια αυτής της κατασκευής οργανώνονται οι αγορές εργασίας, γης και χρήματος. Αυτά πωλούνται και αγοράζονται στην αγορά και η προσφορά και η ζήτησή τους αποτελούν πραγματικά μεγέθη. Κάθε μέτρο ή πολιτική που θα εμπόδιζε τον σχηματισμό τέτοιων αγορών, θα απειλούσε αναπόφευκτα την αυτορύθμιση του συστήματος. Επομένως, η νοητική κατασκευή του εμπορεύματος παρέχει μία ζωτική οργανωτική αρχή για το σύνολο της κοινωνίας και επηρεάζει με τους πιο ποικίλους τρόπους όλους τους θεσμούς της: την αρχή σύμφωνα με την οποία απαγορεύεται κάθε διακανονισμός ή συμπεριφορά που θα απέτρεπαν την ουσιαστική λειτουργία του μηχανισμού της αγοράς με βάση την νοητική κατασκευή του εμπορεύματος. 

Πάντως, σε σχέση με την εργασία, τη γη και το χρήμα, αυτό το αξίωμα δεν μπορεί να επικυρωθεί. Η καθιέρωση του μηχανισμού της αγοράς ως μοναδικού ρυθμιστή της τύχης των ανθρώπων και του φυσικού τους περιβάλλοντος, ως και του μεγέθους και της χρήσης της αγοραστικής δύναμης, θα κατέληγε στην κατάλυση της κοινωνίας. Το υποτιθέμενο εμπόρευμα ''εργασιακή δύναμη'' δεν μπορεί να χρησιμοποιείται αδιακρίτως, ούτε και να αφήνεται αχρησιμοποίητο, δίχως να επηρεάσει τον άνθρωπο, που τυχαίνει να είναι φορέας αυτού του ιδιαίτερου εμπορεύματος.

Σχόλιο:

-Κέντρα Ωρίμανσης και Κρίσης-Κέντρα Βάρους/Αποσταθεροποίησης 

α) Η εμπορευματοποίηση της γης, του ανθρώπου ως εργασιακής δύναμης και του χρήματος, μπορούν να θεωρηθούν δείκτης (ή δείκτες) ολοκλήρωσης-ωρίμανσης της κεφαλαιοκρατίας. Με άλλα λόγια, η ποσοτική διεύρυνση και ποιοτική εντατικοποίηση των αγορών γης, των αγορών εργασιακής δύναμης και των χρηματαγορών, αποτελεί ένδειξη πως η κεφαλαιοκρατία ολοκληρώνεται, ωριμάζει και σαπίζει. 

β) Η Κρίση της κεφαλαιοκρατίας μπορεί να θεωρηθεί ως τραύμα του Πραγματικού που αποκαλύπτει το μη αναγώγιμοτης γης, της ανθρώπινης εργασιακής δύναμης και του χρήματος στην εμπορευματική μορφή που τους επιβάλλεται. Με άλλα λόγια, η Κρίση είναι κρίση της πλασματικής κατασκευής της γης, της ανθρώπινης εργασιακής δύναμης και του χρήματος ως εμπορευμάτων. Η κρίση είναι εκδήλωση του αγεφύρωτου χάσματος ανάμεσα στο καπιταλιστικόσυμβολικό σύστημα όπου όλα καταμετρώνται ως μονάδες εμπορεύματος, αξίας και κέρδους, και στο πραγματικό της γης, των ανθρώπων, του χρήματος, στη φυσική και κοινωνική διάσταση. 

γ) Γη, Εργασιακή Δύναμη και Χρήμα, προσδιορίζουν και τα τρία κέντρα βάρους στα οποία πρέπει να χτυπηθεί η κεφαλαιοκρατία. Σύμφωνα με τη διαλεκτική λογική του Κεφαλαίου του Μάρξ, μπορούμε να δούμε τη Γη, την Εργασία και το Χρήμα ως το Είναι, την Υπόσταση και την Έννοια του εμπορεύματος, αντίστοιχα. Η Γη, ή πιο αφηρημένα η (γήινη) ''φύση'', αποτελεί το ''υλικό υπόστρωμα'' των εμπορευμάτων, που αν συλληφθεί ''καθαρό'' από την ανθρώπινη δραστηριότητα, αποτελεί σε σχέση με το εμπορευματικό σύστημα το Είναι του Εμπορεύματος. Η Εργασία, κατάγεται από τη Γη, γιατί είναι μια φυσική δύναμη, είναι όμως μια φυσική δύναμη που παράγει αξίες χρήσης, μια παραγωγική υπόσταση. Για τον Μάρξ, η ουσία του εμπορεύματος είναι η αξία και η υπόσταση-αίτιο του εμπορεύματος είναι η κοινωνικά αναγκαία αφηρημένη ανθρώπινη εργασία. Το Χρήμα το εμπόρευμα φτάνει στην Έννοιά του, αφού το χρήμα ενσαρκώνει την εμπορευματική σχέση-μορφή ''ως τέτοια'' ως Σημείο (σημείο, που σε αντίθεση με το σύμβολο, αποστασιοποιείται από την υλική αναφορά του, για αυτό χρήμα μπορεί να είναι ένα κομμάτι χαρτί). Αν κάθε εμπόρευμα προσλαμβάνει την σχετική του αξία μέσα στην εμπορευματική σχέση με γνώμονα την κοινωνικά αναγκαία εργασία, το Χρήμα είναι η αξία ''ως τέτοια'' και ενσαρκωμένη σε έναν υλικό φορέα ''Απόλυτη Αξία'' (ή κύριο σημαίνον στο δίκτυο των σημαινόντων εμπορευμάτων). 

Η αποσταθεροποίηση του κεφαλαιοκρατικού συστήματος είναι εφικτή με α) άρνηση των ιδιοκτησιών γης, β) άρνηση της ιδιοκτησίας του εμπορεύματος ''εργασιακή δύναμη'', δηλαδή της ειδικά καπιταλιστικής εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο , γ) άρνηση της ιδιοκτησίας, αγοράς και πώλησης χρήματος (χρηματοπιστωτικό σύστημα, χρηματαγορές). 

Κάθε αντικαπιταλιστική επαναστατική στρατηγική στοχεύει στις τρεις παραπάνω αρνήσεις (χωρίς να ανάγεται σε αυτές) και στις παρεπόμενές τους, όπως εξειδικεύονται σε συγκεκριμένες ιστορικές συνθήκες. Παραδείγματα: γη-ορυκτός πλούτος, εργασιακή δύναμη αιχμής, παγκόσμια νομίσματα. 

Απαλλοτρίωση των απαλλοτριωτών σημαίνει βασικά αυτές τις τρεις αρνήσεις. Αρνιέμαι τις ιδιοκτησίες της Γης γιατί η Γη είναι κοινή ιδιοκτησία όλων, που τεχνητά κατατεμαχίζεται και αστυνομεύεται από ιδιώτες και κράτη. Αρνιέμαι την ιδιοκτησία και το εμπόρευμα ''εργασιακή δύναμη'' γιατί η Εργασία είναι ανθρώπινη δραστηριότητα που μόνο τεχνητά και βίαια διαχωρίζεται από την ανθρώπινη ζωή και πρακτική. Αρνιέμαι την ιδιοκτησία και το εμπόρευμα ''χρήμα'' και απαρνιέμαι το φετίχ-χρήμα, γιατί το χρήμα είναι κοινωνικές σχέσεις και ένας θεσμός, ένα ομοίωμα που μπορεί να αντικατασταθεί με έναν άλλο θεσμό, γιατί οι άνθρωποι δημιουργούν τους θεσμούς τους, υπό τον όρο ότι αναπαράγουν τη σωματική ύπαρξή τους. Αυτό το τελευταίο σημαίνει πως, στο βαθμό που η ανάπτυξη της τεχνολογίας σε συνάρτηση με τις ανάγκες και επιθυμίες, επιτρέπει την ελαχιστοποίηση των ωρών εργασίας παρά τον ιστορικό πληθωρισμό των αναγκών-επιθυμιών αυτών, οι άνθρωποι είναι τεχνικά και φυσικά ικανοί για την παραπάνω τριπλή άρνηση των πλασματικών εμπορευμάτων, και την οικοδόμηση μιας αληθινής κοινωνίας.

Η επαναστατική τακτική βρίσκει το δρόμο προς αυτές τις αρνήσεις. Η γη δεν μπορεί να γίνει αμέσως κοινή ιδιοκτησία, ούτε η εργασιακή δύναμη αμέσως αντικείμενο άρνησης, ούτε το χρήμα είναι δυνατό κανείς εύκολα να το απαρνηθεί και ως θεσμό να το διαχειριστεί και αναδομήσει.

Τα Υποκείμενα 

Οι άνεργοι δεν αρνούνται την εργασία και δεν είναι ''απελευθερωμένοι'' από το σύστημα μισθωτής εργασίας (όπως αφελώς λένε κάποιοι). Έχουν εξωθηθεί, έχουν πεταχτεί έξω, έχουν γίνει οι ίδιοι αντικείμενα άρνησης. Εκείνος που αρνείται την εργασιακή του δυναμη ενώ την έχει ήδη παραχωρήσει, αυτός καταφέρνει πλήγμα στην κερδοφορία, γιατί εντάσσεται ήδη στη διαδικασία κερδοφορίας και τη σαμποτάρει. Οι άνεργοι είναι η μελλοντική δύναμη έκφρασης του οικουμενικού, επειδή ενσαρκώνουν την απόλυτη άρνηση του καπιταλισμού και της ''ελευθερίας'' του. Κάθε απεργός είναι δυνάμει άνεργος, και μαζί με τον άνεργο, μπορεί να αποτελέσει τη μόνη δύναμη πραγματικής αποσταθεροποίησης του κέντρου βάρους που λέγεται ''εργασιακή δύναμη''. 

Όμως υπάρχουν άλλα δύο τέτοια κέντρα βάρους-κέντρα ισορροπίας της κεφαλαιοκρατίας, όπως είπαμε, η γη και το χρήμα.

Φορείς της δύναμης και του δικαιώματος άρνησης, των ιδιοκτησιών σε γη και χρήμα δεν είναι απλά οι μισθωτοί. Όλοι οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα στη γη, οι αγρότες, τα παιδιά, γέροι συνταξιούχοι, άτομα με ειδικές ικανότητες, οι ''πολίτες''. Και όλοι οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα ρύθμισης, μεταβολής, κατάργησης του θεσμού του χρήματος, ωςκαταναλωτές.Η συντριπτική πλειονότητα είναι μισθωτοί δούλου του Κεφαλαίου, όμως δρουν και με άλλες ιδιότητες σε άλλα επίπεδα, και πρέπει να αντισταθούν και σε αυτά τα επίπεδα. 

Αυτή η σύλληψη του επαναστατικού υποκειμένου με τρόπο ευρύτερο από τους μισθωτούς, αλλά αναγκαία με τους μισθωτούς, μπορεί να συλληφθεί ως εξής:

Μία ή δύο αρνήσεις δεν είναι αρκετές. Χρειάζονται και οι τρεις. Η αντικαπιταλιστική πολεμική μηχανή συναρθώνει και τις τρεις αντιστάσεις, και τις τρεις αρνήσεις, οικοδομώντας την εικόνα μιας κοινωνίας που θα εκλείψει η αναγκαιότητά τους.

Δημοσιεύτηκε 21 hours ago από τον χρήστη Ονειρμός

Πηγή :  ΤΑΞΙΚΕΣ ΜΗΧΑΝΕΣ